Fundacja im. Zbigniewa Herberta ogłosiła
laureata Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2015.
Uhonorowano nią Ryszarda Krynickiego – wybitnego polskiego poetę, tłumacza
wierszy m.in. Paula Celana, współtwórcę Wydawnictwa a5.
„Wiadomość, że zostałem
laureatem Nagrody Zbigniewa Herberta, i to po tak świetnych poetach jak William
Stanley Merwin oraz Charles Simic
– niezmiernie mnie zaskoczyła. Nadal trudno mi w to uwierzyć, nie czuję się
godny, ale jestem bardzo wzruszony, i bardzo szczęśliwy” – powiedział
Ryszard Krynicki na wieść o otrzymaniu Nagrody. „W dniu tak radosnym
wspominam inny szczęśliwy dzień w swoim życiu, kiedy niemal równe 40 lat temu,
w lutym 1975 roku w Poznaniu, w czasie trwającego w tym mieście oficjalnego
Zjazdu ZLP, w mieszkaniu moich przyjaciół Anny i Stanisława Barańczaków, z rąk
Zbigniewa Herberta otrzymałem – równie niespodziewanie – niezależną Nagrodę
Poetów, ufundowaną przez kilkanaścioro polskich poetów z inicjatywy Zbigniewa
Herberta i Antoniego Słonimskiego. Traktowałem wtedy to wielkie wyróżnienie
przede wszystkim jako gest solidarności z twórcą skazanym przez władze na
milczenie. Dziękuję znakomitym poetom z jury Nagrody Zbigniewa Herberta,
dziękuję Fundacji Jego Imienia, dziękuję losowi za ten jeszcze jeden
niespodziewany dar – bo przecież wielką nagrodą było dla mnie przede wszystkim
to, iż dane mi było w swoim życiu spotkać Zbigniewa Herberta”.
Ryszard Krynicki przyszedł na
świat w roku 1943 w obozie pracy w Austrii, do którego zostali deportowani jego
rodzice. Jak napisał wiele lat później: „urodzonemu w transporcie /
przypadło mi miejsce śmierci”. Większość życia spędził w Poznaniu, gdzie
na początku lat 70., wraz z m.in. Stanisławem Barańczakiem, współtworzył poetyckie
pokolenie Nowej Fali, grupę artystów, których połączył zarówno opór wobec władz
PRL-u po wydarzeniach marcowych roku 1968 i grudniowych roku 1970, potrzeba
odkłamywania rzeczywistości, przeciwstawienia się oficjalnej ideologicznej
„nowomowie”, jak i nowatorski stosunek do języka poetyckiego. Dla poetów Nowej
Fali (także m.in. Ewy Lipskiej, Juliana Kornhausera, Adama Zagajewskiego)
wiersz – nie tracąc swej unikalności, oryginalności – stał się wehikułem dla
wypowiadania prawdy, efektem połączenia odwagi artystycznej i moralnej. Taka
postawa oznaczała także osobiste zaangażowanie poetów w działalność opozycyjną.
Ryszard Krynicki był represjonowany, w latach 1976-80 objęty zakazem druku i
zapisem cenzorskim; publikował w paryskiej „Kulturze”, ale nigdy nie zdecydował
się na emigrację. Po przełomie 1989 roku stworzył, wraz z żoną Krystyną,
Wydawnictwo a5, publikujące m.in. wiersze Wisławy Szymborskiej oraz prestiżową
kolekcję poetycką.
Poetycka dykcja poety zmieniała
się przez dziesięciolecia. Ewoluowała od gwałtowności i niepokoju po
medytacyjne skupienie i ascetyczność. U podstawy przemian leży osobowość
pisarza, jego duchowa żarliwość, odrębność, sprawiająca, że – w poszukiwaniu
prawdy słów i z przekonaniem o konieczności oddania ich na służbę dobra – wielokrotnie
wybierał poetyckie milczenie. Ciszę. Ryszard Krynicki wydał ponad 15 tomów
poezji. W ostatnich latach opublikował między innymi zbiór wierszy „Kamień,
szron”, wybory „Wiersze wybrane” i „Przekreślony początek” oraz „Haiku. Haiku
mistrzów”.
Międzynarodowa Nagroda Literacka
im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej – przede
wszystkim w dziedzinie poezji. Przyznawana jest od 2013 roku za wybitne
dokonania artystyczne i intelektualne, nawiązujące do idei, które przyświecały
twórczości Zbigniewa Herberta – autora „Pana Cogito”, „Raportu z oblężonego
Miasta” czy tomu esejów „Barbarzyńca w ogrodzie”.
Tegorocznego laureata Nagrody
wskazało siedmioosobowe, międzynarodowe jury, w skład którego weszli poeci,
eseiści, tłumacze i wydawcy: Lidija Dimkovska (Macedonia/Słowenia), Edward
Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Jarosław Mikołajewski (Polska), Mercedes
Monmany (Hiszpania), Agneta Pleijel (Szwecja) oraz Tomas Venclova (Litwa/USA).
Jarosław Mikołajewski, poeta i
tłumacz, uzasadniał: „Międzynarodowe jury wskazało Ryszarda Krynickiego
jako zwycięzcę III edycji Nagrody im. Zbigniewa Herberta w uznaniu najwyższej
ambicji słowa, uczciwości w dociekaniu prawdy i źródeł braterstwa stworzeń. W
szacunku dla długiej poetyckiej drogi, która od językowego eksperymentu i
wyczulenia na społeczne problemy poprowadziła go do przejmującej empatii wobec
wszystkiego, co istnieje, od obrazowego poematu do małomównego wiersza, w
którym poeta skrywa się za tym, co jest większe od niego”.
Edward Hirsch, amerykański poeta,
tegoroczny przewodniczący jury, dodał: „Krynicki odpowiedział na przesłanie
Zbigniewa Herberta, tworząc poezję na najwyższym poziomie powagi, dążącą do
kondensacji i ascezy. Nie stroniąc od wyraźnego zaangażowania, oparła się ona
temu, co Herbert nazwał ‚bełkotem z trybuny’, ‚czarną pianą gazet’, zmierzając
– zgoła przeciwnie – do języka nieledwie sakralnego. Zwłaszcza we wczesnym
etapie swojej twórczości jest przy tym Krynicki tzw. poetą lingwistycznym,
którego wyrafinowany język stawia opór ideologicznej »nowomowie«, oficjalnym
frazom i uczuciom, zadekretowanym przez komunistyczne władze”.
Werdykt jury skomentowała także
Katarzyna Herbert, wdowa po poecie: „Jestem całkowicie pewna, że sam
Herbert byłby szczęśliwy, dowiadując się, że to Ryszard Krynicki został
laureatem nagrody jego imienia. Od chwili, gdy poznali się osobiście, a było to
ponad 40 lat temu, mój mąż cenił twórczość Ryszarda i jego postawę obywatelską,
moralną, a zarazem miał do niego stosunek nieledwie ojcowski – z powodu
duchowego podobieństwa połączyła ich głęboka przyjaźń. Nie przypadkiem jeden z
jego wierszy jest listem, adresowanym do Krynickiego. Ja sama niezmiernie
szanuję poetycką konsekwencję Ryszarda, bardzo też jestem wdzięczna za to, że
wiersze Zbigniewa Herberta znalazły przystań, opiekę najlepszą z możliwych w
Wydawnictwie a5, zbudowanym przez Krystynę i Ryszarda Krynickich”.
„Można powiedzieć, że ta
nagroda jest dopełnieniem czy zwieńczeniem długiej drogi, jaką przebyli
wspólnie Zbigniew Herbert i Ryszard Krynicki. Na samym jej początku, u progu
lat 70. jest krytyka, jakiej twórczość Herberta poddali wstępujący wtedy do
życia literackiego poeci pokolenia zwanego Nową Falą. Bardzo szybko jednak
Herbert staje się dla Krynickiego kimś osobiście fundamentalnie ważnym,
mistrzem, wzorem tyleż poetyckim, co moralnym, czego liczne ślady odnaleźć
można łatwo w jego twórczości, choćby wskazując wiersze wprost przywołujące
‚Mistrza, / Pana Cogito, / Księcia Poetów’. Przypomnijmy wreszcie trud, jaki
Krynicki – edytor włożył w odcyfrowywanie rękopisów Herberta, dzięki czemu mógł
powstać jego tom ‚Wierszy rozproszonych'” – mówił Andrzej Franaszek,
krytyk, sekretarz jury Nagrody.
„Wiadomość o tym, kto jest
kolejnym laureatem Nagrody im. Zbigniewa Herberta sprawiła mi wielką radość.
Cieszę się, że jurorzy postanowili w tym roku uhonorować twórcę z naszego
kraju, niejako przypominając, że dzięki takim pisarzom jak Miłosz, Herbert,
Różewicz czy Wisława Szymborska – polska poezja znalazła się w samym centrum
współczesnej literatury światowej. Także twórczość ich następców jest dziś
obecna w świecie, co wiem doskonale także dlatego, że Instytut Książki wspiera
przekłady polskiej literatury. Ale wybór Ryszarda Krynickiego ma dla mnie
również znaczenie osobiste: znam go, szanuję i podziwiam od naprawdę wielu już
lat. Myślę, że jego wielokrotnie ponawiane wyznanie wiary w siłę prawdy i dobra
powinno być dla nas wszystkich życiowym drogowskazem i zobowiązaniem” –
podsumował dobitnie Grzegorz Gauden, dyrektor Instytutu Książki.
Uroczystość wręczenia Nagrody
laureatowi odbędzie się 12 maja 2015 roku w Teatrze Polskim w Warszawie.
Nagrodę ufundowaną przez PKN ORLEN – Sponsora Międzynarodowej Nagrody
Literackiej im. Zbigniewa Herberta – stanowi statuetka oraz czek na 50 tysięcy
dolarów amerykańskich.
Źródło:
http://booklips.pl/newsy/ryszard-krynicki-laureatem-miedzynarodowej-nagrody-literackiej-im-zbigniewa-herberta-2015/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz